Op een zonnige dag in mei vorig jaar bezochten Inge en ik de Babbersmolen op het Schiedamse volkstuincomplex SV Vijfsluizen. Het is de oudste nog bestaande stenen poldermolen van ons land. Door Petra, de enthousiaste gids op deze morgen, werden we ontvangen met koffie en koekjes.

Vanuit de metro tussen Station Nieuwland en Vlaardingen-Oost zie je de molen liggen tussen metrolijn, snelweg en de poldervaart. De molen is gebouwd in 1710 als stenen opvolger van een houten poldermolen die hier al eeuwenlang de Babberspolder bemaalde. De poldermolens waren voor grote delen van ons land van groot belang om het water te beheersen. Deze unieke molen is het tot op heden enig overgebleven exemplaar van een stenen poldermolen met een stelling waarmee het water met een scheprad werd weggemalen.

‘Leven van wind, land en water’

Onder dit thema is niet alleen de molen met inpandige woning maar ook het molenerf en het bijbehorend vlietland met wilgengriend en eenvoudige eendenkooi hersteld. Je kan zo echt ervaren hoe een poldermolenaar met zijn gezin leefde rond 1920. Gids Petra leidde ons rond en vertelde ons over de omstandigheden van het gezin. Het maalloon van het polderbestuur was lang niet voldoende om van rond te komen. De moestuin zorgde voor de maag en de wilgentenen voor stookhout. Naast windrecht had hij ook visrecht en kon hij zijn vangst verkopen of ruilen aan langskomende viskopers. Hij hield ook wat kippen en ander kleinvee, en het gezin maakte zelf boter. De molenaar moest dag en nacht beschikbaar zijn. Het was erg klein en ongezond vochtig in de molenaars woning met bedstee. Het huisraad uit het begin van de vorige eeuw gaf een goed beeld hoe mensen toen leefden. In de zomer verhuisde het gezin naar de naastgelegen stal en gingen de dieren naar buiten. De reclame van havermout op de molen zorgde voor extra inkomen. De molenaar van nu liet op de stelling de wieken draaien. Door het windstille weer hadden zij een extra zetje nodig.

Naast de molen ligt een watereducatie – project in de vorm van een Mini-Babberspolder. Ieder kan zo zelf ervaren hoe de Nederlandse waterhuishouding eeuwenlang heeft gewerkt. Je kunt een kleine polder met slootjes onderwater laten lopen en hem daarna weer droogmalen met een groot houten scheprad. Het water wordt gespuid in een mini-Poldervaart met werkende keersluizen.

De geschiedenis van de molen
In de Middeleeuwen stond op dezelfde plaats al een houten poldermolen om de Babberspolder te bemalen. De naam is een verbastering van St. Barbara naar het gelijknamige klooster in Delft dat toen de eigenaar was van de polder. In 1710 werd deze molen vervangen door een stenen molen. Tot 1886 hoorde het grondgebied bij de gemeente Vlaardinger-Ambacht. Door gemeentelijke herindelingen kwam de molen op Schiedams grondgebied te staan. Door de aanleg van de spoorlijn tussen Rotterdam en Hoek van Holland in 1888 werd de Babbersmolen noodgedwongen drie meter verhoogd om voldoende wind te kunnen blijven vangen en kreeg toen een stelling of balie.
In 1897 was het houten scheprad versleten en werd de molen voorzien van een ongebruikelijk ijzeren scheprad met een doorsnede van bijna zeven meter. Dit rad sneed door het water in plaats van dat het enkel schepte.
De laatste beroepsmolenaar was Willem Post. In 1924 kreeg de Babbersmolen een dieselmotor in de woning van de molenaar en het gezin kreeg een nieuw huis naast de molen. De molenaar werd vervolgens machinist. Het gemaal van de Hargpolder nam in 1955 de bemaling van de Babberspolder
ook voor zijn rekening en werd de molen stilgezet.

Verval en opbouw van de molen

De Babbersmolen bleef zo nog lang staan en veranderde in 1979 in een vogelasiel. Een jaar later kreeg de exploitant toestemming van de gemeente Schiedam, de toenmalige eigenaar, om de hele installatie te mogen slopen. Zowel de motor als het bijzondere scheprad belandde op de schroothoop. In 2000 ontvouwde Stichting De Schiedamse Molens haar plannen voor de toekomst en daartoe behoorde ook het herstel van de Babbersmolen. De stichting nam de molen in 2003 over van de gemeente Schiedam en de molen kwam op de Rijksmonumentenlijst. Met inzet van vrijwilligers, fondsen en sponsors werd in 2011 met de bouw van een nieuwe stelling de herbouw tot complete windmolen in gang gezet. Begin 2013 konden de molenwieken weer draaien en was ook de oorspronkelijke molenaarswoning in de molen hersteld. Op 18 oktober datzelfde jaar werd de molen officieel in gebruik gesteld. Een grote wens is om de molen ook weer echt te laten malen voor educatief en recreatief gebruik.

SV Vijfsluizen

De Babbersmolen wordt omgeven door de volkstuinvereniging SV Vijfsluizen. De vereniging is opgericht in 1968, telt momenteel circa 350 leden en is daarmee één van de grotere volkstuinverenigingen van ons land. De diversiteit van tuinen is erg groot. De leden hebben moestuinen, uitbundige bloementuinen, tuinen met gazons en tuinen met vijvers. Zoals veel volkstuinverenigingen verzorgen actieve vrijwilligers een tal van diensten en activiteiten zoals kinderactiviteiten, het draaien van de kantine, onderhoud, de exploitatie van de winkel en nog vele andere zaken.

Door de inzet van vrijwilligers van de Stichting De Schiedamse Molens is de Babbersmolen in principe elke zaterdag te bezoeken. Raadpleeg wel de eigen Facebookpagina voor eventuele wijzigingen in de openingstijden.
Met veel plezier brachten wij een bezoek. Het is de moeite waard om op een zonnige zaterdag de molen te bezichtigen en het cultuurlandschap in Delfland van 100 jaar geleden te ervaren.

Tekst: Hennie van Elderen
Foto’s: Hennie en Inge van Elderen

Voor meer informatie:
https://www.deschiedamsemolens.nl/
https://www.5sluizen.nl/babbersmolen/
www.facebook.com/babbersmolen