Mijn volkstuin ligt op een laag punt op ons complex. Door klimaatverandering krijgen wij steeds vaker te maken met extremer weer in ons land en dus ook op de tuin. Langere perioden van droogte en hitte worden afgewisseld met zware buien en windhozen. Tegen de hitte en droogte is mijn tuin wel bestand, maar (nog) niet tegen de zware buien en staat mijn tuin op sommige plekken regelmatig blank. De hele tuin ophogen is onbegonnen werk. Wat kan ik wel doen?

Een gezonde bodem

Als tuinier kan je zelf niet het grondwaterpeil bepalen, maar kan je wel de grond gezonder maken.
Een gezonde bodem houdt beter water vast. Goed gedraineerde grond laat water met een gematigde snelheid weglopen zonder dat er waterplassen ontstaan. Wanneer de grond te snel draineert, hebben de planten niet genoeg tijd om het water op te nemen en kunnen ze sterven. Een gezonde bodem bevat namelijk meer lucht. Bodemverbeteraars verbeteren de structuur. Daarnaast zorgen bodemverbeteraars voor een goede basis voor de planten en bloemen in de tuin.
Betreed je grond zo min mogelijk en maak plantenbedden met daartussen paadjes van ongeveer 30 cm breed. In de bedden is het makkelijker om de bodemtextuur aan te pakken. Beter is om de grond niet om te spitten en de grond los te maken met een woelvork als hij niet te nat of te droog is. Compost, lavagruis en bladeren zijn goede bodemverbeteraars.

Compost

Compost bezit twee zeer belangrijke eigenschappen. Het is in staat om vele malen zijn gewicht aan water vast te houden en het brengt voedingsstoffen in de grond. Plantenwortels zoeken de voedingsstoffen en maken zo luchtkanalen in de grond. Door deze twee eigenschappen verbetert het vermogen om water vast te houden en wordt tegelijkertijd het afwaterend vermogen van klei- en leemgrond vergroot. Plantenresten worden door organismen als regenwormen in de grond gebracht, waar andere organismen zoals schimmels en bacteriën de plantendelen omzetten in humus. De hoeveelheid humus neemt in de loop der tijd af, doordat planten het opnemen en gebruiken voor hun groei. De vruchtbaarheid van de grond kan weer verhoogd worden door het aanbrengen van nieuw organisch materiaal. Dit mag een laag van 10 cm zijn die al dan niet door de bovenlaag wordt geharkt. Regelmatig wordt bij VTV Blijdorp een cursus composteren gegeven. Zelf heb ik een composthoop waar ik ook mijn gft-afval van thuis op gooi. In het voorjaar strooi ik het mooie compost op mijn tuin. Enkele keren per jaar kan je ook gratis compost halen op het milieupark, als je er bijtijds bij bent tenminste.

Lavagruis

In onze tuinwinkel is lavagruis te koop. Lavagruis heeft een grove, poreuze korrel, en zorgt samen met compost voor een goede kruimelstructuur. Vooral voor de moestuin is het een goede bodemverbeteraar. Strooi het lavagruis tegelijk met het compost uit. Het kan licht ingewerkt worden. Aanbevolen startdosis: 1 tot 2 kg per m2, daarna volstaat jaarlijks 100 tot 200 g per m².

Afgevallen bladeren

Afgevallen blad is een belangrijke voedselbron voor de bodem. In een bos vormen de bladeren een voedselrijke humuslaag. De bladeren werken als gratis compost voor je tuin. De bladlaag zorgt bovendien voor een goede bodembescherming. Als je alles aanharkt, kan de zon ongehinderd de bodem beschijnen. Dat zorgt voor uitdroging en verlies van bodemleven. Natuurlijk is een tuin geen wild bos en bladeren kunnen het terras en tuinpad erg glad maken. Gevallen blad kan je direct hergebruiken in de tuin. Het blad dat je opveegt kan je meestal eenvoudig kwijt in de borders. Een vuistdikke laag beschermt en voedt de bodem. Een bijkomend voordeel is dat op de plekken met blad veel minder snel onkruid zal opkomen. Op plekken waar je bijvoorbeeld bloemen of kruiden wil inzaaien kan je beter geen blad leggen, ook op de bodembedekkers niet. Het kan ook handig zijn om borderafscheidingen iets te verhogen, zodat het blad er niet direct uitwaait bij de eerste windvlaag.

Bladcompost zelf maken

Heb je veel afgevallen blad dan kan je een deel op je compostbak gooien of zelf bladcompost maken. Niet alle bladsoorten composteren even snel. Met blad van appel, linde, wilg, vlier, robinia, es en populier heb je redelijk snel mooie compost. Grote bladeren van bijvoorbeeld plataan en eik composteren langzamer.
Hakselen versnelt het composteren. Je kunt de bladeren eenvoudig hakselen door ze op het gazon uit te spreiden en er met de grasmaaier overheen te gaan. Er mag gerust wat gras door het blad heen zitten, dit heeft geen negatief effect op de compost.
Zelfs coniferen- en dennennaalden zijn tot bladcompost te composteren, maar hiervoor heb je beduidend meer geduld nodig. Er is zeker drie jaar nodig voor mooie compost, maar deze is dan wel prima te gebruiken rond zuurminnende planten.

Hoe maak je het

  1. Verzamel het blad en besproei het als het droog is.
  2. Doe het blad in een vuilniszak en stamp het stevig aan.
  3. Maak een paar gaatjes onderin de zak en zet de zak ergens (onopvallend) in de tuin.
  4. Na circa een jaar kan je de bladcompost gebruiken als mulchlaag of bodemverbeteraar. Laat je de zakken twee jaar staan, dan is de compost zelfs als potgrond te gebruiken.

Tekst: Hennie van Elderen
Foto: Idem

Bronnen:
https://www.tuinbranche.nl/nieuwsberichten/handboek-voor-de-watervriendelijke-tuin
https://www.ivn.nl/leren-over-de-natuur/blaas-dat-blad-niet-weg-maar-maak-zelf-bladcompost/
https://www.vtvblijdorp.nl/lavameel-in-de-moestuin/