In de natuur komt de kleur blauw maar weinig voor. Maar 10% van de bloemen is blauw. Planten beschikken niet over een pigment om direct blauw te maken. Om toch een blauwe kleur te krijgen passen planten een soort bloemenbedrog toe met veel voorkomende plantpigmenten anthocyanen genaamd. Planten passen de rode anthocyanepigmenten aan om blauwe bloemen te krijgen. Het zijn gecompliceerde veranderingen die gecombineerd met gereflecteerd licht de kleur blauw leveren. De resultaten zijn spectaculair als je kijkt naar de hortensia, blauwe druifjes, ridderspoor, ereprijs wilde cichorei enzovoort…..
Uit een onderzoek blijkt dat er onder de bloemen die bestoven worden zonder tussenkomst van insecten, b.v. door de wind, geen blauwe bloemen zitten. Bij bloemen waarbij het stuifmeel door insecten verplaatst wordt, verschijnen de blauwe bloemen. Dit toont aan dat blauwe bloemen zijn geëvolueerd om een efficiënte bestuiving mogelijk te maken. Toch blijven blauwe bloemen in verhouding zeldzaam, wat suggereert dat het voor planten inderdaad moeilijk is deze kleur te produceren. Het is opmerkelijk dat onder barre omstandigheden zoals bijvoorbeeld in de Himalaya in verhouding meer blauwe bloemen voorkomen. Planten moeten onder moeilijke omstandigheden dus veel investeren bij de concurrentie om bestuivende insecten.
Blauwe bloemen zijn in trek bij hommels en bijen. Toch hebben ook anders gekleurde bloemen bezoek van bijen. Het blijkt dat deze bloemen op een andere manier blauw lijken te zijn. Mensen nemen kleuren anders waar dan bijen en andere insecten. In tegenstelling tot mensen kunnen bijen (maar ook andere dieren zoals vogels en vissen) ultraviolet licht waarnemen. Dat ultraviolette licht geeft bloemen een heel andere kleur en laat bepaalde delen van de bloem oplichten. Zo wordt de plek waar de honing en het stuifmeel zich bevindt, het voedsel voor allerlei insecten, zichtbaar.
De bloemenfoto’s van Craig Burrows, gemaakt met ultraviolet licht laten deze kleurverandering goed zien. Vaak krijgen de bloemen op deze foto’s blauwe accenten of een blauwe gloed. Bij een onderzoek waarbij verschillende planten werden onderzocht (12 verschillende soorten met verschillende kleuren) werd ontdekt dat de bloembladen van deze planten een ultraviolet en blauw licht verstrooien en daardoor een soort blauwe halo krijgen. Uit proeven is gebleken dat de microscopisch kleine randjes en richels aan de bloembladen de nanostructuren hiervoor zorgen en dat zij zo onregelmatig mogelijk moeten zijn om dit blauwe licht te verstrooien. Deze blauwe halo is voor mensen niet zichtbaar maar voor bijen, hommels wel.
Voor bijen en hommels zijn dus meer bloemen blauw dan voor mensen.
Liesbeth Benneheij
Alle informatie is gevonden op internet. Gebruikte sites o.a.: EOS Wetenschap; KIJKMagazine.nl; Tuinenstruinen.org.
Photo by Sora Sagano on Unsplash