De dag na de lange gemeenteraadsvergadering van donderdag 21 december, waarin ook de Rotterdamse Volkstuinvisie aan bod kwam, inclusief diverse moties, kijken wij terug naar wat wij bereikt hebben het afgelopen jaar.

In het kort: Volkstuinen bestonden eigenlijk niet in het gemeente-bewustzijn. Ja, als ook nog een stukje Rotterdam waar wat onderhoud op gedaan moest worden en waar soms lastige berichten vandaan kwamen over criminaliteit, ongeoorloofde bewoning en bestuursleden die er met de pot vandoor gingen.

Maar nu weten alle gemeenteraadsleden dat Rotterdamse volkstuinders bevlogen burgers zijn, met hart voor het groen in Rotterdam, waarvoor ze opkomen, die met waardevolle ideeën komen (die helaas niet altijd te realiseren zijn in het gemeentelijke apparaat). Volkstuinen hebben een functie in de stad en die wordt steeds beter zichtbaar.

Dus wat hebben wij kunnen oogsten tot op heden?

  • Volkstuinverenigingen (VTV’s) staan op de gemeentelijke en politieke kaart, door hun inzet, inbreng en aanwezigheid.

  • Er is een Rotterdamse volkstuinvisie, waardoor VTV’s aandacht krijgen en erkend worden als zijnde van waarde voor de stad.

  • Er komt een aparte gemeentelijke afdeling die zich gaat bezig houden met de volkstuinen.

  • Er komt een huurcontract met algemene bepalingen en kwaliteitseisen die onderhandeld zijn (i.p.v. over de schutting gegooid) en waarvoor VTV’s zich hebben ingezet om de voorwaarden zo gunstig mogelijk te laten zijn. Niet voor 100%, maar er worden aardig wat heikele punten in ons voordeel beslist. Exacte details weten wij eind december 2023.

  • Er komt ondersteuning in handhaving van de vrijwillige besturen middels een Handhavingskader. Dit is nog in onderhandeling. Maar eerst was er niets en nu zijn er toch al aardig wat scenario’s met standaardbrieven die de juridische toets kunnen doorstaan. Dus zodra dit definitief goedgekeurd is, is er meer ondersteuning dan voorheen. Exacte details weten wij eind december 2023. Wij wachten af hoe de ondersteuning vanuit de gemeente gaat verlopen, daarvoor komen pilots.

  • Met de gemeente is onderhandeld over onderhoud en bouwvoorschriften. Het is nu veel duidelijker wat wensen zijn vanuit de VTV’s, waardoor (in theorie) de gemeente en de besturen van VTV’s beter afgestemd kunnen handelen.

  • Sinds de bekendwording van het verdwijnen van de SVIN hebben de meeste VTV’s hebben zich verenigd in het Platform Rotterdamse Volkstuinen en de Rotterdamse Autonome Parken. Er is uitwisseling en overleg tussen deze twee vertegenwoordigers van VTV’s. En dat is winst. Na het verdwijnen van de Rotterdamse Bond van Volkstuinders (waarin het niet altijd even vrolijk toeging tussen de VTV’s) en dus ten tijde van de SVIN was er nauwelijks onderlinge afstemming. Nu wij elkaar weer gevonden hebben, ontstaat er weer uitwisseling en ondersteuning. Zeker richting de gemeente staan wij gezamenlijk sterker.

Van een minder goede reputatie zijn de volkstuinen nu gegaan naar een gemeentelijk erkende positie, met onderhandelingsruimte. Niet alleen met een visie (die helaas niet helemaal volgens de wensen van de volkstuinders is), maar eveneens met de belofte dat er een aparte afdeling komt binnen de gemeente die zich gaat bezig houden met de volkstuinen. Er lopen nog diverse onderhandelingen over huurcontract, handhavingskader en onderhoud, dus wellicht valt er nog meer succes te behalen. De pessimisten zullen zeggen: “zie je wel, de gemeente sorteert voor op ons verdwijnen ten behoeve van woningbouw”. De optimisten zeggen: “wij zitten in een duidelijke positie aan de onderhandelingstafel en hebben meer bestaansrecht gekregen dan wij voorheen hadden – wij zien het als een ingroeimodel – Rome is immers ook niet in één dag gebouwd.”

Er zijn zeker nog een paar pijnpunten die uitonderhandeld moeten worden de komende maanden, dus wij juichen niet te vroeg. Maar het is ook goed om te realiseren dat het glas best half vol is. Eerst was het leeg.

Hieronder nog even hoe het ook alweer gegaan is in 2022 en 2023:

  • In april 2022 krijgen wij te horen dat de SVIN ermee stopt per 31-12-2022. De gemeente zal de taken overnemen. Vanaf dat moment proberen de volkstuinverenigingen met de gemeente aan tafel te komen voor meer duidelijkheid. Dat lukt niet.
    Vrijwel alle verenigingen organiseren zich in het Platform Rotterdamse Volkstuinverenigingen, zodat wij met één stem met de gemeente kunnen overleggen. Dat maakt de positie van de volkstuinen sterker.

  • Omdat er vanuit de gemeente geen aanstalten wordt gemaakt om met de volkstuinverenigingen te overleggen over de toekomst, besluiten de verenigingen in het Platform een eigen volkstuinvisie te schrijven. Immers, goed beleid kan pas gemaakt worden als er een visie ligt. Die is er nog nooit geweest, dus dit is het moment. Op 1 december 2022 wordt de Rotterdamse volkstuinvisie feestelijk overhandigd aan de wethouder.
    De volkstuinen hopen dan dat ze worden uitgenodigd aan de onderhandelingstafel, om daarmee invloed te kunnen uitoefenen op de toekomst van de volkstuinen. Dat gebeurt niet.

  • Wel zien wij dat er in de gemeenteraad wordt ingestemd om de huur van de volkstuinen te verhogen van 1,85 per m2 naar 3,21 per m2 in drie jaar. Daarover krijgen wij op 8 december 2022 een brief. Alles gaat buiten ons om.
    Uiteraard wordt er al diverse maanden op diverse vlakken gepoogd om invloed uit te oefenen op de toekomst van de volkstuinen nu de gemeente alles zonder tussenpartij (eerst RBVV, later SVIN) gaat afhandelen. Maar tot officiële gesprekken komt het niet.

  • Dan krijgen alle verenigingen op 10 januari 2023 een pakket van 15 lijvige documenten over de schutting gegooid. Of wij het nieuwe huurcontract maar even willen tekenen.
    De stukken komen van Vastgoed en hebben de smaak van commercieel vastgoed beheer. Niets wat lijkt op het verhuren van grond voor volkstuinen. Eisen en bepalingen waarvan onze haren recht overeind gaan staan en die soms zelfs volstrekt onmogelijk en onredelijk zijn.

  • Dan is de beer los. Verenigingen komen in actie. De gemeente organiseert een informatieavond op 17 januari 2023. Voorafgaand daaraan sturen volkstuinder mails met vragen aan de gemeente, die daardoor wordt overladen. Ook politieke partijen worden betrokken. De informatieavond wordt druk bezocht en zoals Anne Karin zei ‘het lijkt wel pakjesavond’, want een deel van de voorwaarden en bepalingen die in die 15 stukken staan, worden teruggetrokken of hoeven niet te gelden volgens de wethouder. De onduidelijkheid is groot.

  • Op 18 januari 2023 spreekt de wethouder met de raadscommissie Zorg, Welzijn, Cultuur en Sport over de volkstuinen en het nieuwe huurcontract. De commissie en de wethouder schrikken zich rot, want ineens zit en staat de Suze Groenewegzaal vol met volkstuinders in de publieke tribune. Zo vol zelfs dat er mensen in de gang via hun tablet moeten kijken. Dan blijkt ook de impact van aanwezigheid. De wethouder wordt teruggestuurd door de commissie: het huiswerk moet opnieuw. Er moet een proces van burgerparticipatie opgezet worden. De wethouder belooft beterschap. Ook de pers is erbij.

  • In maart 2023 – zonder dat er substantieel overleg is geweest – ontvangen de volkstuinverenigingen een brief van de wethouder met daarin een toelichting op het traject dat in 2023 gevolgd gaat worden ter ontwikkeling van een volkstuinvisie en een daarbij passend huurcontract. De gemeente stelt 1,5 miljoen beschikbaar om het tekort op de begroting te vullen, omdat de huurprijs voor 2023 volgens de gemeente de kosten van 2023 niet dekt.

  • Vanaf april 2023 zijn er gesprekken en onderhandelingen over diverse onderwerpen: volkstuinvisie, huurcontract voor 2023 en huurcontract vanaf 2024, handhavingskader, onderhoud, bouwvoorschriften, statuten. Vanuit het Platform doen vertegenwoordigers van werkgroepen mee (de taken zijn verdeeld over diverse werkgroepen). Een aantal verenigingen is uit het Platform gestapt en zich verenigd in de Rotterdamse Autonome Parken. Ook zij zijn aanwezig bij de gesprekken met de gemeente. Een enkele niet-aangesloten volkstuinvereniging sluit soms ook aan. Dit duurt tot ca. oktober. Het is een tijdrovend traject, met veel overleggen, die niet altijd efficient georganiseerd zijn (herhaling van zetten).

  • Voor het ontwikkelen van de Rotterdamse volkstuinvisie worden vier lange werksessies georganiseerd in 2023 onder leiding van een adviesbureau. Ook al zijn er duidelijk punten waarop de gemeente en de volkstuinen ‘agree to disagree’, lijkt het erop dat de volkstuinen goed duidelijk hebben kunnen maken wat er in zo’n volkstuinvisie verwoord zou moeten worden.

  • Groot is dan ook de teleurstelling als wij begin oktober 2023 de Rotterdamse volkstuinvisie ontvangen. Degenen die aanwezig waren bij de werksessies herkennen zichzelf helemaal niet in hetgeen verwoord staat. Het lijkt vooral een rechtvaardiging om de woningbouwopgaaf die Rotterdam heeft deels te kunnen realiseren op volkstuingrond.

  • Omdat het de gemeente duidelijk was dat de volkstuinvisie niet juichend ontvangen werd door de volkstuinders, heeft de commissie ZWCS een aparte inspreekavond georganiseerd op 15 november 2023. Veel volkstuinders maakten hiervan gebruik. Er was ook ruimschoots publiek.

  • Vervolgens sprak de raad op 6 december 2023 met de wethouder. Wij hebben onze leden gevraagd de raadsleden te voorzien van vragen en meningen. Het was duidelijk dat dit wel impact heeft op het gesprek met de wethouder. Ook waren er weer veel volkstuinders aanwezig in het publiek.

  • Op 21 december 2023 is dan de gemeenteraadsvergadering. Tussentijds is er nog contact geweest met de politiek. Het was duidelijk dat de oppositie op de hand van de volkstuinders was en met moties zou komen op de volkstuinvisie. Die werden met verve verdedigd, maar zonder resultaat.

  • De Rotterdamse volkstuinvisie is op 21 december 2023 door de gemeenteraad goedgekeurd.
    Van de zeven moties zijn er twee aangenomen:
    – de volkstuinverenigingen krijgen een aparte afdeling en vallen dus niet meer onder Vastgoed t.z.t., zie motie
    – er wordt gezocht met de volkstuinverenigingen naar een manier om Rotterdammers die op de wachtlijst staan alvast een mogelijkheid tot tuinieren aan te bieden, zie motie.
    Van de vijf amendementen is er geeneen aangenomen.

  • De gesprekken over het nieuwe huurcontract vanaf 2024, de algemene bepalingen en de kwaliteitseisen (voorschriften vanuit de gemeente over hoe volkstuinders zich moeten gedragen) zijn in oktober 2023 gestopt. De toezegging is dat wij eind december 2023 een vrijwel definitieve versie toegestuurd krijgen, waarop nog een schriftelijke reactieronde plaatsvindt.
    De planning is dat het huurcontract dan in het eerste kwartaal van 2024 door de gemeenteraad goedgekeurd moet worden.

  • Ook de gesprekken over het handhavingskader zijn gestopt in oktober 2023. De toezegging is dat wij eind december 2023 een vrijwel definitieve versie toegestuurd krijgen, waarop nog een schriftelijke reactieronde plaatsvindt.
    De planning is dat het handhavingskader dan in het eerste kwartaal van 2024 door de gemeenteraad goedgekeurd moet worden.
    De gemeente wil een pilot uitvoeren bij vier verenigingen. Wat precies de inhoud en het doel van die pilot is, is niet duidelijk. De gesprekken hierover worden gevoerd vanaf april 2024.

  • Verder hebben wij in het najaar gesprekken gehad met de gemeente over het onderhoud op de volkstuinparken en over de bouwvoorschriften.
    Voor het onderhoud zullen jaarlijks gesprekken plaatsvinden met elke vereniging om e.e.a. af te stemmen.
    Wat de bouwvoorschriften betreft zijn wij nog in communicatie met Bouw- en Woningtoezicht over welke afspraken er gemaakt kunnen worden.

  • Qua planning lijkt het erop dat wij in januari 2024 nog een flinke slag te maken hebben met elkaar om het huurcontract en het handhavingskader tot een goed resultaat te brengen. Daarna moet het goedgekeurd worden door de gemeenteraad. Als dat gedaan is, dan krijgen de verenigingen het huurcontract en het handhavingskader voorgeschoteld en moeten zij instemming van de Algemene Ledenvergadering krijgen.

  • LET OP: Bij alle verenigingen waarin de SVIN in de statuten genoemd wordt, moeten de statuten ook aangepast worden. Hieraan heeft een werkgroep van het Platform gewerkt. In het huurcontract, kwaliteitseisen en handhavingskader staan bepalingen die connectie hebben met de statuten en andere reglementen. Dus alle verenigingen moeten hun reglementen nalopen en indien nodig aanpassen. Ook dat is nog een hele klus.
    Dit geldt ook voor VTV Blijdorp.